Aanleunwoning

Speculatief Project
Schaijk, Nederland
2018

Het huidige woonhuis van mevrouw De Jong is ontworpen door haar man: Jan de Jong (1917-2001). Het is een typisch voorbeeld van de Bossche School en is ontworpen volgens de inzichten van Dom Hans van der Laan (1904 – 1991). De woning staat op een plot vol met verschillende kleinere bouwwerken. Samen vormen zij een ensemble, dat prachtig gesitueerd ligt in een bosrijk stuk Brabant.

De opgave was om een kleine ouderenwoning te ontwerpen als toevoeging aan het Jan de Jong ensemble, waarin de vrijheid bestond een positie te bepalen tegenover het bestaande en de Bossche School in het algemeen.

Een nieuw huis voor mevrouw De Jong

Volgens Dom Hans van der Laan is het menselijk verblijf een spel van drie afbakeningen, deze noemt hij, van klein naar groot, cella, hof en domein. Om deze reden is de aanleunwoning in het zuid oosten van het ensemble geplaatst. Op deze plek ontsluit de woning een plein, op een manier zoals de andere gebouwen dat ook steeds doen. Daarnaast bied deze situering een mooi uitzicht op het oude woonhuis, de schapenweide en de moestuin.

Bij het ontwerpen van een aanleunwoning voor mevrouw De Jong is geprobeerd het huis in zijn omgeving in te passen. De woning is daarom ontworpen volgens de inzichten van Van der Laan. Zo zijn de afmetingen van de woning zijn bepaald door middel van de verhoudingen van het plastische getal.

Herkenbaarheid, geborgenheid en uitzicht

De ontwerp themas die centraal staan in het ontwerp zijn herkenbaarheid, geborgenheid en uitzicht. Mevrouw de Jong heeft een groot deel van haar leven doorgebracht in het huis van haar man, daarom zal de verhuizing naar een aanleunwoning een grote verandering zijn. Geprobeerd is om door middel van vormentaal, materiaal en kleur een woning voor mevrouw De Jong te ontwerpen waarin de kenmerken van haar oude woning herkenbaar zijn. Daarnaast is geprobeerd om geborgenheid te creëren en haar een uitzicht op de omgeving - die van het ensemble en de natuur - te gunnen.

Drievoudige ervaringsruimte

Volgens Van der Laan bestaat is onze ruimte ervaring een samengestelde ruimte, een superpositie van steeds groter wordende ruimtes: een handel ruimte, een loopruimte en een gezichtsveld. De bewegingen van de mens worden door de zintuigen geleid, vooral door de ogen. Getracht is om in het ontwerp gebruik te maken van deze drie verschillende zones. Dit gebeurd door het aanbrengen van twee assen, één van noord naar zuid en één van oost naar west. Op deze manier verbinden twee zichtlijnen de verschillende ruimtes van de woning.

Bij de afbakeningen van de verschillende ruimtes is gebruik gemaakt van zachte overgangen, zoals een doorgang door een extra dikke wand, tussen de publieke zone van het huis - woonkamer en keuken - en de private zone van het huis - slaapkamer en badkamer. Keuken en woonkamer zijn van elkaar gescheiden door een arcade, waarbij de breedte van de pijlers is afgestemd op de dikte van de wand.

Kleur en materiaal

Wim van Hooff, kleuradviseur van Jan de Jong, streefde ernaar de architectuur door kleur beter leesbaar te maken. Centraal staat de overtuiging van Van Hooff dat kleurgebruik in de architectuur bescheiden moet zijn omdat het slechts een ondersteunende functie heeft. Hij streeft naar omgevingen waar alle kleuren met elkaar een harmonieus en rustgevend geheel vormen. Net als bij Van der Laan gaat het bij Van Hooff om de totale compositie. Eén kleur heeft voor hem geen enkele waarde: het gaat steeds om de wisselwerking met het geheel.

De kleurstelling voor het huis van mevrouw De Jong kreeg een kleurenpalet gebaseerd op de filosofie van Wim van Hooff. De verschillende architectonische elementen in het huis - wanden, vloer, plafond - zijn duidelijk in kleur en materiaalgebruik onderscheiden terwijl ze samen toch een harmonieus geheel vormen.